2008 წელს, როდესაც სწრაფი ჩარიცხვის აპარატები და ციფრული გადახდები სიახლეს წარმოადგენდა, საქართველოში TBC PAY დაარსდა. მას შემდეგ 15 წელია, კომპანია უწყვეტად ფართოვდება და დღეს ამ სექტორში წამყვანი ადგილი უჭირავს. განვლილ გზაზე, გადალახულ სირთულეებსა და სამომავლო გეგმებზე Forbes Georgia-ს კომპანიის დირექტორი ირაკლი ხატიაშვილი, ინფორმაციული ტექნოლოგიების და ფინანსური დირექტორები – გოჩა ღორთლიშვილი და ანა ფავლენიშვილი, ასევე, ადამიანური კაპიტალის მართვის განყოფილების უფროსი, ცისია გლურჯიძე ესაუბრნენ.
როგორ გაჩნდა TBC PAY-ის შექმნის იდეა, რა იყო კომპანიის დაარსების მიზანი და ინსპირაციის წყარო?
ირაკლი: ჩვენი და TBC ჯგუფის დეკლარირებული მისიაა, ადამიანებს ცხოვრება გავუმარტივოთ. მაშინაც, ყველა გადაწყვეტილება ამისკენ იყო მიმართული. საბანკო, ფინანსური სერვისების განვითარების აუცილებლობა იდგა და გამომდინარე აქედან, მნიშვნელოვანი იყო, რომ მოსახლეობისთვის ეს სერვისები რაც შეიძლება მეტ ადგილას ყოფილიყო ხელმისაწვდომი. ასე გაჩნდა TBC PAY-ის იდეაც.
გოჩა: 2008 წელს, თიბისი ფეის დაარსებამდე, ამ სექტორში ერთადერთი კომპანია ოპერირებდა, ბაზარზე ახალი შემოსული იყო და დიდი რაოდენობით ტერმინალები არ ჰქონდა. ეს ბიზნესი საქართველოში ფეხს ჯერ კიდევ იკიდებდა. ამ პერიოდში კომუნალურის ან სხვა ამავე ტიპის გადახდებისთვის ყველა კომპანიას თავისი სერვისცენტრი და სალარო ჰქონდა მოწყობილი სხვადასხვა ადგილას, მომხმარებელს ბევრი სიარული და რიგებში დგომა უწევდა. ტელეფონის ბალანსის შევსებაც ბარათებით ხდებოდა და გადამხდელებს საკმაოდ დიდი დისკომფორტი ექმნებოდათ. გამოსავალი, ერთი ჩარიცხვის აპარატით, 24-საათიან რეჟიმში ბევრი სხვადასხვა სერვისის მიწოდება იყო, ფილიალის შენახვისა თუ სხვა ზედმეტი დანახარჯების გარეშე. TBC ბანკმა გადაწყვიტა, დაეარსებინა კომპანია, რომლითაც შეძლებდა როგორც საკუთარი, ისე ბაზარზე არსებული სხვა სერვისების მიწოდებას.
რა მთავარი გამოწვევების, ბარიერების გადალახვა მოგიწიათ და როგორ შეიცვალა კონკურენცია ბაზარზე ამ 15 წლის განმავლობაში?
ანა: მაშინ ძირითადად კომუნალურ და მობილურ სერვისებზე იყო გადახდები, რომლებზეც დაახლოებით 60- 70% მოდიოდა. მას შემდეგ ბაზარი შეიცვალა და დღეს სრულიად სხვაგვარი მდგომარეობაა. ნელ-ნელა ფინანსურმა გადახდებმაც მოიმატა და ბაზარზე კონკურენტებიც გამოჩნდნენ, რომელთაგან რამდენიმე მსხვილი კომპანიაა, თუმცა სულ უფრო მეტი სხვადასხვა ტიპის პატარა კომპანიაც შემოდის. საერთო ჯამში, საგადახდო მომსახურების 30-ზე მეტი პროვაიდერია, ზოგიერთს მხოლოდ ვებგვერდი აქვს, ზოგიერთს მხოლოდ აპლიკაცია თუ სწრაფი გადახდის ტერმინალები. შესაბამისად, ბაზარი ძალიან მრავალფეროვანია.
ირაკლი: ყველამ ვიცით, რა ტურბულენტურ გარემოში ვცხოვრობთ, ჩნდება ახალი გამოწვევები და პანდემიაც ერთ-ერთი ასეთი იყო. ამის მიუხედავად, კომპანია ეტაპობრივად საკმაოდ სწრაფად ვითარდებოდა. ყველაზე დიდი გამოწვევა იყო, რომ არ გაგვეფუჭებინა მომსახურების ხარისხი და განვითარების სწრაფი ტემპისთვის ფეხი აგვეწყო. თუ ყველაზე მსხვილი არა, ერთ-ერთი უმსხვილესი საგადახდო მომსახურების პროვაიდერები ვართ, გვაქვს 4,000-ზე მეტი ტერმინალი, ყოველთვიურად ვემსახურებით 800,000-მდე მომხმარებელს, გვაქვს აპლიკაცია, ვებგვერდი და ვაწვდით საგადახდო მომსახურებას სხვა პროვაიდერებსა თუ ბანკებს. შესაბამისად, ყოველდღიურად TBC PAY-ის 150,000 ტრანზაქციის დამუშავება უწევს საშუალოდ, რაც შეუძლებელი იქნებოდა შეკრული, ერთი მიზნისკენ მსწრაფი გუნდისა და თანამშრომლების მიერ დაკისრებული პასუხისმგებლობის გათავისების გარეშე.
რის მიხედვით ირჩევა გუნდის წევრები? როგორია თქვენი სამუშაო სისტემა და რა არის ის, რაც გაერთიანებთ?
ცისია: გუნდის წევრები ირჩევა კომპანიის საერთო ღირებულებების მიხედვით. ჩვენი მიდგომა მთლიანად ორიენტირებულია თანამშრომლებისა და მომხმარებლების კმაყოფილებაზე. ამ ორის სინთეზი ქმნის იმ გარემოს, რომელსაც TBC PAY-ის კორპორაციული კულტურა ეფუძნება. მისი მისია განვითარება, სწავლა და საქმისადმი პასუხისმგებლობიანი დამოკიდებულების ჩამოყალიბებაა. ხშირად ვასაქმებთ გამოუცდელ კანდიდატებს, ვენდობით და ყველაფერს ადგილზევე ვასწავლით, რის შემდეგაც ისინი თავიანთი საქმის ექსპერტები ხდებიან. მათთან ერთად ვავითარებთ პროდუქტებს, რომლებითაც ასიათასობით ადამიანი სარგებლობს. ესაა კომპანიის ხელწერა და ამით ძალიან ვამაყობთ.
მთავარი ღირებულებაა თავისუფალი ურთიერთობები და ზღვრების არარსებობა დირექტორებს, მენეჯერებსა თუ სხვა თანამშრომლებს შორის. ყველას აქვს თავისი აზრის გამოხატვის უფლება, მეტიც – კომპანიაში ინიციატივები ძალზე წახალისებულიცაა. გვაქვს თანამშრომლების განვითარების კარგად გაწერილი სისტემა, რომელიც თითოეულ მათგანზე ინდივიდუალურადაა მორგებული, თუ როგორ შეიძლება განვითარდეს დასაქმებული კარიერულად. ცხადია, ეს ანაზღაურებაზეც მიბმულია. თუ ვინმე რაიმე მიმართულებით თავს ამოწურავს და მოუნდება კომპანიის გარეთ, TBC ჯგუფში სცადოს ბედი სხვა პოზიციაზე, ამასაც მივესალმებით.
აღსანიშნავია, რომ განსაკუთრებით ტექნოლოგიური ტიპის გუნდებში ხშირია კადრების გადინება, რადგან გვიწევს კონკურენცია ბევრ საერთაშორისო კომპანიასთან, რომლებიც განსხვავებულ ანაზღაურებას სთავაზობენ მათ. გამოწვევები ჩვენც გაგვიჩნდა, თუმცა ტექნოლოგიურ გუნდს სტაბილურად ვინარჩუნებთ. მეტიც, 2020-ში თუ 200 თანამშრომელი გვყავდა, ახლა 400-მდე ვართ.
რა სერვისებს აწვდით მომხმარებლებს დღეს და რომლებზეა ყველაზე დიდი მოთხოვნა?
გოჩა: პირველ ეტაპზე, სულ რაღაც 100 ტერმინალი გვქონდა და სერვისების რაოდენობაც, ალბათ, 100-მდე თუ იქნებოდა. კომპანიები არ იყვნენ მზად ონლაინ სისტემაში ჩართვისთვის და ამის შესაძლებლობაც არ იყო. მაშინ ვფიქრობდით, რომ ორიოდე წელიწადში დავფარავდით შესაძლო სერვისებს, თუმცა დღემდე ტემპი არ შემცირებულა და ახალი სერვისების ჩართვაზე მოთხოვნა მუდმივადაა. იყო პერიოდი, როდესაც წლის განმავლობაში 150-მდე ახალი სერვისიც ჩაგვირთავს. პარარელურად, ტერმინალების რაოდენობაც საკმაოდ გავზარდეთ, რეგიონებშიც გავედით და ადგილობრივი სერვისებიც ჩავრთეთ. დღეს საქართველოს მთელ ტერიტორიაზე ვართ წარმოდგენილი.
ანა: ბოლო წლებში, როგორც უკვე აღვნიშნე, მობილური ბალანსის შევსება და კომუნალური გადახდების წილი მცირდება, ხოლო ფინანსური სერვისები იზრდება, რაც გამოწვეულია ციფრული არხების განვითარებით. წინა წლებში თუ მხოლოდ ფიზიკურ პირებს ვემსახურებოდით, ახლა ვცდილობთ, კორპორაციულ კლიენტებსაც გავუადვილოთ გადახდების მიღება და შევთავაზოთ მათზე მორგებული გადახდის სერვისები. რთულია ისეთი სერვისის პოვნა, რომელიც TBC Pay-ის სისტემაში არ არის. დღესდღეობით, ჩართული სერვისების რაოდენობა 1,000-ს აღემატება.
რა იყო მთავარი ცვლილებები ბაზარზე ბოლო წლებში და, შესაბამისად, TBC PAY-ში?
გოჩა: ტექნოლოგიურმა ცვლილებებმა და განვითარებამ ბევრი სარგებელი გააჩინა იმ თვალსაზრისით, რომ სხვადასხვა ტიპის გადახდის მეთოდისა და სერვისის შეთავაზება გახადა შესაძლებელი. საწყის ეტაპზე ბაზარი და საგადახდო მომსახურების პროვაიდერები ნაკლებად იყვნენ დარეგულირებული. შემდეგ ეს სფერო ეროვნული ბანკის რეგულირების ქვეშ მოექცა, რაც მომხმარებელთა ინტერესების დასაცავად გადადგმული ნაბიჯია.
რეგულატორის მოთხოვნებით, კომპანიებს ვალდებულებები გაუჩნდათ, რამაც დადებითი გავლენა იქონია მათი ინფრასტრუქტურის განვითარებასა და სისტემების მდგრადობაზე. ბოლო ორი წლის განმავლობაში მთელი ქსელური და სერვერული ინფრასტრუქტურა განვაახლეთ, მიმდინარეობს რეინჟინერიის პროცესი ჩვენს სხვადასხვა სისტემაში. მნიშვნელოვანია ისიც, რომ დავნერგეთ ინფორმაციული უსაფრთხოების დაცვის თანამედროვე საშუალებები, რათა მომხმარებლის ფინანსური და პერსონალური ინფორმაცია მაქსიმალურად დაცული იყოს.
ამგვარი მკაცრი რეგულირება ბიზნესსაქმიანობას ხომ არ აფერხებს?
ანა: პირიქით, ცვლილებები, რომელთაც ბოლო წლებია, აქტიურად ახორციელებს მარეგულირებელი, ზრდის ჩვენი ბაზრის სიჯანსაღეს და ხელს უწყობს ფინანსურ მდგრადობას. ახალი საკანონმდებლო ცვლილების დროს აქტიურად ვთანამშრომლობთ რეგულატორთან, ერთმანეთს ვუზიარებთ რეკომენდაციებს და ხედვებს, რომელთაც განვიხილავთ საგადახდო მომსახურების სხვა პროვაიდერებთან ერთად.
როგორია ფინანსური ტექნოლოგიების მომავალი საქართველოში?
ირაკლი: გამომდინარე იქიდან, რომ ფინანსური აქტივობა ყოველდღიური ცხოვრების ნაწილია, ალბათ ყველაფერი გამარტივებისკენ იქნება მიმართული. ყველაზე მნიშვნელოვანია, რომ ადამიანებს დატვირთულ ცხოვრებაში მაქსიმალურად შეუმცირდეთ სერვისების მიღების დრო და შესაძლებელი იყოს მათთვის მოსახერხებელი ფორმებით მიწოდება.
საქართველოში, ისევე, როგორც მთელ მსოფლიოში, კომპანიები უდიდეს მნიშვნელობას ანიჭებენ სამომხმარებლო გამოცდილებას. მომავალშიც, ციფრულ არხებში სერვისების კონსოლიდაციისა და მათი გაუმჯობესების ხარჯზე ეცდებიან, დაიკავონ საკუთარი ადგილი.
ანა: უნდა ითქვას, რომ, მართალია, ციფრული არხების განვითარება გრძელდება, თუმცა ამასთანავე ნაღდი ფულის მიმოქცევაც ყოველწლიურად იზრდება. წელს ველოდებით, რომ ნაღდი ფულის ბრუნვა 9 მილიარდ ლარს მიაღწევს, რაც წინა წელთან შედარებით 20-25%-იანი ზრდაა. მნიშვნელოვანია, რომ ტექნოლოგიურ პროგრესთან ერთად, ამ მიმართულებითაც განვვითარდეთ და ვიზრუნოთ მომხმარებლისთვის ნაღდი ფულით სერვისების მიღების გამარტივებაზეც.
გოჩა: ერთ დროს ვმსჯელობდით კიდეც, გაგვეზარდა თუ არა აპარატების რაოდენობა, რადგან მივიჩნევდით, რომ რაღაც დროის შემდეგ ნაღდი ფულის ბრუნვა შემცირდებოდა, მაგრამ რეალობაში პირიქით მოხდა.
შესაძლებელია თუ არა ხელოვნური ინტელექტის (AI) ინტეგრირება ამ სფეროში?
გოჩა: ტექნოლოგიური განვითარების ეპოქაში სწრაფად ვითარდება ხელოვნური ინტელექტის შესაძლებლობები და სულ უფრო მეტ სფეროში ხდება მისი გამოყენება და მონაცემების დამუშავებისა და ანალიზის შესაძლებლობები მუდმივად ფართოვდება.
თიბისი ფეი, როგორც ტექნოლოგიური კომპანია, მუდმივად მიჰყვება ტექნოლოგიურ სიახლეებს და, შესაბამისად, ხელოვნური ინტელექტის კომპანიის ყოველდღიურ საქმიანობაში გამოყენება სამომავლო გეგმებში აუცილებლად შევა.
სამომავლო გეგმების შესახებ რას გვეტყვით?
ირაკლი: განვითარების მთავარი ვექტორი არის ის, რომ ვიყოთ იქ, სადაც მომხმარებელს ვჭირდებით და საუკეთესო სამომხმარებლო გამოცდილებით, მივაწოდოთ მათზე მორგებული პროდუქტები.
ჩვენს სამომავლო გეგმებშია, რომ განვავითაროთ როგორც საკუთარი არხებით გადახდების მიღება, ასევე სხვა კომპანიებსაც მივცეთ შესაძლებლობა, თიბისი ფეის საგადახდო სისტემასთან, მათი თვითმომსახურების ტერმინალის, ვებგვერდის ან აპლიკაციის მარტივი ინტეგრაციით მოახდინონ გადახდების მიღება.
ამასთან, ვაპირებთ ონლაინ არხებში გარკვეულ ცვლილებებსა და ღია ბანკინგის მიმართულებით მუშაობას, რათა მომხმარებელს შესაძლებლობა გაუჩნდეს, გარდა ბარათებისა, საბანკო ანგარიშების საშუალებით განახორციელოს გადახდები აპლიკაციისა და ვებგვერდის მეშვეობით. განხორციელებული ცვლილებები ამ სერვისის ტრანზაქციულ ხარჯებს შეამცირებს. მიმდინარეობს სისტემის განახლება იმისთვის, რომ სარგებლობა გაცილებით მოქნილი გახდეს და სერვისების ინტეგრაცია კიდევ უფრო გამარტივდეს. საბოლოო ჯამში, მთავარი აქცენტი სერვისების ციფრული არხებით შეთავაზებაზე გაკეთდება, რათა მომხმარებელმა ერთ სივრცეში, ნაკლები ქმედებით მეტი მომსახურების მიღება შეძლოს.
