CRRC საქართველომ ბოლო წლებში ჩაატარა კვლევა “სოციალური კაპიტალი საქართველოში”, რომლის თანახმადაც ქვეყანაში “ფორმალური” სოციალური კაპიტალის მწვავე დეფიციტია. “სოციალური კაპიტალი“ გულისხმობს იმ ინსტიტუტებს, ურთიერთობებსა და ნორმებს, რომლებიც საზოგადოების სოციალური ურთიერთქმედების ინტენსივობასა და ხარისხს განსაზღვრავს. თუ ფიზიკური კაპიტალი ადამიანის მატერიალური საკუთრებაა, სოციალური კაპიტალი, რობერტ პუტნამის თანახმად, გულისხმობს ადამიანებს შორის კავშირებს ქსელური ურთიერთქმედების გზით. არსებობს ორი სახის სოციალური კაპიტალი: ფორმალური და არაფორმალური. პირველი გულისხმობს უცხო ადამიანებთან საქმიანი კავშირების დამყარებას და მათი კომპეტენციის, ცოდნის, უნარ- -ჩვევებისა და გამოცდილების გამოყენებას საერთო ფორმალური მიზნების მისაღწევად. მეორე კი გულისხმობს კლანურ-ნათესაურ კავშირებში ჩაკეტვას და მხოლოდ არაფორმალურ სოციალურ ქსელებში გაერთიანებას ფორმალური საქმის კეთების კუთხითაც კი.
საქართველოში ფორმალური სოციალური კაპიტალის დეფიციტის მიზეზად კვლევა ასახელებს კულტურულ ბარიერებს და საბჭოთა გავლენას მთელ რიგ სხვა ფაქტორებთან ერთად. თუმცა აღსანიშნავია ის ფაქტიც, რომ ზემოთ ხსენებული მიზეზების არარსებობის შემთხვევაშიც კი ქართველებს გაგვიჭირდებოდა ფორმალური სოციალური კაპიტალის სწრაფად განვითარება, რადგან არ გვაქვს ფორმალური კომუნიკაციის (ბიზნესკომუნიკაციის) სიღრმისეული ცოდნა და გამოცდილება. ბიზნესკომუნიკაციისას აუცილებელია ვიცოდეთ, როგორ ჩამოვაყალიბოთ გზავნილი და როგორ მივაწოდოთ ის აუდიტორიას.
გზავნილში (მესიჯსაც ეძახიან ხშირად) მოიაზრება ვერბალური, წერილობითი ან ჩანაწერი კომუნიკაცია, რომელსაც გამგზავნი პირდაპირი გზით გადასცემს ან უტოვებს მიმღებს. დასავლურ განვითარებულ ბიზნესსივრცეებში მიღებული წესების თანახმად, თუ ბიზნესკომუნიკაციის წამოწყება გსურთ, გზავნილის შინაარსი შემდეგნაირად უნდა დაალაგოთ:
პირველ რიგში, უნდა ჩამოაყალიბოთ კომუნიკაციის მთავარი აზრი; საბოლოო ჯამში რა გსურთ, რომ დაიმახსოვროს გზავნილის მიმღებმა, როდესაც კომუნიკაცია დასრულდება. წარმოიდგინეთ, რომ ერთ წინადადებაში უნდა უთხრათ მიმღებს მთელი კომუნიკაციის მოკლე შინაარსი, რა იქნება ეს ერთი წინადადება? როდესაც ამ აზრს ჩამოაყალიბებთ, უნდა გახსოვდეთ, რომ მთელი კომუნიკაციის განმავლობაში უნდა იზრუნოთ იმაზე, რომ ეს აზრი გააძლიეროთ და განამტკიცოთ. კომუნიკაციის ნებისმიერი ნაწილი, რომელიც მთავარ აზრს არ ამყარებს, მას ასუსტებს.
შემდეგი ნაბიჯი ისეთი რელევანტური არგუმენტებისა და მონაცემების იდენტიფიცირებაა, რომლებიც დაგვეხმარება მთავარი აზრის გამყარებაში. შექმენით გზავნილი, განამტკიცეთ გზავნილი ინფორმაციითა და მონაცემებით, მოიძიეთ საპირისპირო არგუმენტები და გაეცით მათ პასუხი, აუცილებლად ახსენეთ მნიშვნელოვანი ფაქტები და ბოლოს დაალაგეთ გზავნილი თანამიმდევრულად და ლოგიკურად.
თავდაპირველად განმარტეთ კომუნიკაციის მიზანი/ მიზეზი, ხაზი გაუსვით, რატომ არის მნიშვნელოვანი აუდიტორიისთვის თემა, რომელზეც უნდა ისაუბროთ, განამტკიცეთ თქვენი სანდოობა რეგალიებით ან ფორმალური კავშირებით თემასთან ან ექსპერტებთან, მოკლედ ახსენეთ ძირითადი აზრები და იდეები გზავნილიდან.
შემდეგი ეტაპია მთავარი აზრის, ანუ საჭიროების, ან პრობლემის განმარტება, რომელიც ცენტრალურ როლს ასრულებს თქვენს გზავნილში. ახსენეთ მთავარი პრობლემა ან გამოწვევა, რომელზეც გსურთ საუბარი, აჩვენეთ, რატომ არის ეს პრობლემა თუ გამოწვევა პირდაპირი ეფექტის მქონე გზავნილის მიმღებზე, რატომ არის აუცილებელი მათზე სწრაფი რეაგირება, გამოიყენეთ ექსპერტების დამატებითი უკუკავშირი პრობლემასთან ან გამოწვევასთან დაკავშირებით, მაგრამ არც ერთ შემთხვევაში მთავარი აზრიდან შორს არ გადაუხვიოთ.
დაბოლოს, თანამიმდევრობის უკანასკნელი ნაწილია გამოსავალი; პრობლემის გადაჭრის ან გამოწვევასთან გამკლავების გზები უნდა დაანახოთ აუდიტორიას. წარმოიდგინეთ გამოსავალი და მისი ეფექტი პრობლემაზე, ასევე პრობლემის ან გამოწვევის მიზეზშედეგობრივი კავშირი მიმღებთან და თქვენთან; გამოსავლის ახსნისას ისეთი ფრაზები გამოიყენეთ, რომლებიც უფრო კარგად მოერგება მიმღების მოთხოვნილებებს, ასევე ანალოგიური მაგალითები და ისტორიები გააჟღერეთ, ჩართეთ მიმღები გამოსავლამდე მისვლის პროცესში, დაუსვით კითხვები, დარწმუნდით იმაში, რომ თქვენ მიერ შეთავაზებული გამოსავალი რელევანტურია და დაგეხმარებათ მასთან (ან მათთან) ერთად თანაბარ- მნიშვნელოვან ძალისხმევაში ჩაერთოთ პრობლემის გადაჭრის ან გამოწვევასთან გამკლავების პროცესში. როდესაც ამ ნაწილს ჩამოაყალიბებთ, შემდეგ საჭიროა უშუალოდ გზავნილის გადაცემის პროცესზე გადართვა.
გამგზავნის როლი:
ბიზნესკომუნიკაციის ტიპის არჩევა – როგორც გზავნილის გადამცემმა, უნდა განსაზღვროთ, გესაჭიროებათ თუ არა კომუნიკაციის პერმანენტული ჩანაწერი, რადგან შესაძლებელია, მომავალში მას ისტორიული ან იურიდიული დატვირთვა ჰქონდეს, მისაღები იქნება თუ არა მიმღებისთვის კომუნიკაციის ის ტიპი, რომელიც აირჩიეთ (მაგ: სატელეფონო დიალოგი, ელექტრონული ფოსტა თუ პირადი შეხვედრა). ამ ყველაფერში ისიც მნიშვნელოვანია ვიცოდეთ, რამდენად შორს არის ჩვენგან მიმღები, რამდენად სიღრმისეული კომუნიკაცია გვესაჭიროება მასთან და რამდენად სწრაფი უკუკავშირი. ასევე უნდა ვიცოდეთ, რამდენად დიდია მიმღებთა აუდიტორია და რამდენად გრძელი და კომპლექსური (რთული) არის თქვენი გზავნილი, (თუ მიმღებს ბევრჯერ სჭირდება მისი გადაკითხვა ან გაგონება, რომ დეტალებში გაერკვეს, მაშინ წერილობით სჯობს გზავნილის გადაცემა), რამდენად სწრაფად არის საჭირო უკუკავშირი და რეაქციის გაგება მიმღებისგან. ასევე ბიზნესკომუნიკაციაში დიდ როლს ასრულებს სანდოობა. წერილობით გზავნილს მეტი სანდოობა აქვს მიმღებისგან, ვიდრე ვერბალურ გზავნილს; წერილობით კომუნიკაციაშიც კი – ფორმალიზებულ დოკუმენტს მეტი, ვიდრე ელექტრონულ ფოსტას.
მიმღების გაანალიზება:
1. ცოდნა – განათლება, კომუნიკაციის თემასთან დაკავშირებული ინფორმაცია ან გამოცდილება, მისი მოღვაწეობის სფერო რამდენად ეხება თემას, აქვს თუ არა მიმღებს თქვენთან ან თქვენს ორგანიზაციასთან მუშაობის გამოცდილება და როგორ აღგიქვამთ – ამ ყველაფრის მიხედვით მიხვდებით, რა სახის ტერმინოლოგია გამოიყენოთ და რამდენად დეტალური ინფორმაცია და ახსნა დასჭირდება მიმღებს თქვენი მხრიდან.
2. ინტერესები – რა მოთხოვნილებები, სურვილები, ინტერესები და პრიორიტეტები აქვს მიმღებს, რა მიზნები, გეგმები და მოტივები ამოძრავებს, რამდენად დიდი ძალაუფლება აქვს ან სოციო- ეკონომიკური სტატუსი, პირდაპირი ცოდნა და გამოცდილება კომუნიკაციის საკითხზე გამგზავნთან შედარებით. – ამ ყველაფრის ცოდნა დაგეხმარებათ იმის განსაზღვრაში, თუ როგორ ჩამოაყალიბოთ გზავნილის შინაარსი და მოახდინოთ მისი ორგანიზება, რომ მიმღებმა სწორად გაიგოს.
3. დამოკიდებულება – რა დამოკიდებულება აქვს მიმღებს სამყაროს მიმართ; ფასეულობები, ფილოსოფია, ქმედების ლოგიკა; რა სიმბოლოები ან იდეები მოახდენენ მასზე პოზიტიურ ან ნეგატიურ ზეგავლენას; მიმღების პიროვნება, ფიზიკურ- მენტალური ასაკი, ეროვნება, კულტურა და ცხოვრებისეული გამოცდილება დაგვიხატავს დიდ სურათს ამ მიმართულებით.
4. ემოციური რეაქცია – თქვენი გზავნილის მიღება გაახარებს? გააბრაზებს? ინდიფერენტულს დატოვებს მიმღებს? ამის წარმოდგენა დაგეხმარებათ იმის დაგეგმვაში, პირდაპირ უნდა გადასცეთ გზავნილი თუ არაპირდაპირი გზით. ეს ყველაფერი ხელს შეგიწყობთ, წარმოიდგინოთ თავი გზავნილის მიმღების ადგილას და მისი გადმოსახედიდან შეაფასოთ მოვლენები.
გზავნილის მიმღების ადგილას თავის წარმოდგენა უმთავრესია ბიზნესკომუნიკაციაში. ეს დაგეხმარებათ მიმღების განათლების, ცოდნისა და გამოცდილების გამოყენებაში, რომ გავლენა მოახდინოთ მიმღებზე სწორი იდეების გაჟღერებით და ასევე ხელს შეგიწყობთ ახსნის დონისა და დეტალების რაოდენობის დადგენაში, მისი სურვილების, მოთხოვნილებებისა და მოტივაციებისთვის პასუხის გაცემაში, გზავნილზე ნეგატიური რეაქციის თავიდან არიდებასა და პოზიტიურის გამოწვევაში.
უკუკავშირის წახალისება – ამ ყველაფერთან ერთად გამგზავნი ვალდებულია, გამოითხოვოს და წაახალისოს უკუკავშირის მცდელობა მიმღებისგან. ამ ნაბიჯის გამოტოვების შემთხვევაში გაგიჭირდებათ ბიზნესკომუნიკაციის დახვეწა და ახალი სიმაღლეების მიღწევა ამ მიმართულებით.
კომუნიკაციის ბარიერების მოხსნა: გზავნილის გადაცემისას ვხვდებით 3 ძირითად ბარიერს ბიზნესკომუნიკაციაში:
1. ტექნიკური: რამდენად სწორად გადაიცემა შინაარსი
2. სემანტიკური: რამდენად სწორად გადაიცემა მნიშვნელობა
3. ეფექტური: რამდენად ეფექტიანად ემსახურება გადაცემული მნიშვნელობა იმ რეაქციის გამოწვევას, რომლის გამოწვევასაც ისახავს მიზნად.
მიმღების როლი:
ფრთხილად მოსმენა ან წაკითხვა, გახსნილობა და მზაობა სხვადასხვა სახის გამგზავნებისა და იდეების მიმართ, საჭიროების შემთხვევაში კომუნიკაციის შინაარსის ან მონახაზის ჩანიშვნა, რელევანტური უკუკავშირის უზრუნველყოფა და კითხვების დასმა გზავნილის მკაფიოდ გაგების მიზნით.
