სახელმწიფო კომპანიების მოგება და ზარალი

სახელმწიფო სახელმწიფოში – ასე შეიძლება აღვწეროთ საქართველოს მთავრობის ის ნაწილი, რომელიც ყველა სხვა შტოსთან შედარებით ნაკლები საკანონმდებლო და საპარლამენტო კონტროლის ქვეშ არის მოქცეული. საუბარია სახელმწიფო კომპანიებზე, რომელთა საკუთრებასაც საქართველოს უმსხვილესი სტრატეგიული ობიექტები წარმოადგენენ.

56,000 დასაქმებულით და 3,242,000,000 ლარის ჯამური შემოსავლით, სახელმწიფო კომპანიები საქართველოს უმსხვილესი ბიზნესების სიაში შედიან, თუმცა მათგან ერთი მნიშვნელოვანი თავისებურებით განსხვავდებიან – ისინი სახელმწიფო უწყებებს დაქვემდებარებულ ორგანიზაციებს წარმოადგენენ. სწორედ ამის გამო, მათ მთავრობა ააერთი სოციალური პროექტის განხორციელებას ავალდებულებს, იქნება ეს დასაქმებულთა შტატების ზრდა, პროდუქციის თვითღირებულებაზე იაფად გაყიდვა თუ წამგებიან საინვესტიციო პროექტებში მონაწილეობა. მთავრობას შპს-ის დაფუძნება და კონკრეტულ ბაზარზე საქმიანობის დაწყება პრაქტიკულად შეუზღუდავად შეუძლია. დღეს სახელმწიფო კომპანიები, ღვინის წარმოებით დაწყებული, სასტუმროს ოპერირებითა და ენერგეტიკით დასრულებული, თითქმის ყველა სექტორში საქმიანობენ.

სახელმწიფო საწარმოების ფინანსური შედეგები სავალალოა. 2021 წლის ბიუჯეტის ფისკალური რისკების ანალიზის დოკუმენტის მიხედვით, მხოლოდ 2019 წელს უმსხვილესმა სახელმწიფო კომპანიებმა ჯამში 237 მილიონი ლარის ზარალი განიცადეს. კიდევ უფრო დიდი იყო ზარალი 2018 წელს და 816 მილიონ ლარს შეადგენდა.

სახელმწიფო კომპანიათა შორის ზოგიერთი მათგანი ზარალიანობით გამოირჩევა, მათ შორისაა რკინიგზაც, რომელმაც 2020 წელს 164 მილიონი ლარით იზარალა. თუმცა, არიან სახელმწიფო კომპანიები, რომლებიც პირიქით მოგებაზე გადიან, მათ შორისაა ნავთობისა და გაზის კორპორაცია, რომელმაც 2019 წელს 122 მილიონი ლარის მოგება მიიღო.

ჯერჯერობით სახელმწიფო კომპანიების უდიდეს ნაწილს 2020 წლის ფინანსური შედეგები გამოქვეყნებული არ აქვს, შესაბამისად, წარმოგიდგენთ სახელმწიფო კომპანიების რეიტინგს 2019 წლის შემოსავლების მოცულობის მიხედვით:

#	კომპანიის სახელი	შემოსავალი (2019)	მოგება/ზარალი (2019)	დასაქმებულთა რაოდენობა
1	სს საქართველოს ნავთობისა და გაზის კორპორაცია	880,581,000 ₾	121,376,000 ₾	510
2	სს ელექტროენერგეტიკული სისტემის კომერციული ოპერატორი	568,206,358 ₾	543,458 ₾	76
3	სს საქართველოს რკინიგზა	491,038,000 ₾	-5,586,000 ₾	12,476
4	სს საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემა	235,010,000 ₾	30,475,000	1,527
5	შპს თბილისის სატრანსპორტო კომპანია	139,441,000 ₾	-71,293,000 ₾	6,302
6	შპს საქართველოს გაზის ტრანსპორტირების კომპანია	115,430,000 ₾	19,884,000 ₾	839
7	შპს თბილსერვის ჯგუფი	86,418,510 ₾	-15,112,534 ₾	4,983
8	შპს საქართველოს ფოსტა	83,878,000 ₾	3,826,000 ₾	2,495
9	შპს საქაერონავიგაცია	74,195,000 ₾	2,781,000 ₾	811
10	შპს საქართველოს აეროპორტების გაერთიანება	67,997,000 ₾	2,072,000 ₾	449
11	შპს ენგურჰესი	42,354,000 ₾	-4,939,000 ₾	996
12	შპს საქართველოს გაერთანებული წყალმომარაგების კომპანია	41,058,000 ₾	-84,885,000 ₾	2,724
13	შპს სახელმწიფო კვებითი უზრუნველყოფა	28,489,315 ₾	-1,373,699 ₾	1,161
14	სს გაერთიანებული ენერგეტიკული სისტემა საქრუსენერგო	28,047,000 ₾	11,330,000 ₾	288
15	შპს საქართველოს მყარი ნარჩენების მართვის კომპანია	24,230,004 ₾	6,508,310 ₾	318
16	სს ტუბერკულოზისა და ფილტვის დაავადებათა ეროვნული ცენტრი	16,090,579 ₾	-347,309 ₾	379
17	შპს სამშენებლო კომპანია – მშენებელი 2011	15,473,117 ₾	-328,814 ₾	71
18	შპს მთის კურორტების განვითარების კომპანია	15,330,000 ₾	-236,839,000 ₾	542
19	შპს „აკადემიკოს ნიკოლოზ ყიფშიძის სახელობის ცენტრალური საუნივერსიტეტო კლინიკა“	14,587,000 ₾	-834,000 ₾	–
20	სს ინფექციური პათოლოგიის, შიდსისა და კლინიკური იმუნოლოგიის სამეცნიერო-პრაქტიკული ცენტრი	14,146,439 ₾	217,764 ₾	379
21	შპს აქტივების მართვისა და განვითარების კომპანია	13,919,406 ₾	-47,072,488 ₾	117
22	სს აკურა	13,029,000 ₾	-20,057,000 ₾	114
23	შპს ბლექ სი არენა ჯორჯია	12,790,000 ₾	-2,219,000 ₾	116
24	სს ბორჯომი ლიკანი ინტერნეიშენალი	11,407,000 ₾	-9,912,000 ₾	241
25	შპს სანდასუფთავება	10,624,373 ₾	428,926 ₾	688
26	შპს რეგიონული ჯანდაცვის ცენტრი	10,288,612 ₾	-2,234,930 ₾	1,176
27	სს საქართველოს ენერგეტიკის განვითარების ფონდი	7,028,452 ₾	18,947,487 ₾	56
28	შპს ქ. ბათუმის რესპუბლიკური კლინიკური საავადმყოფო	6,898,520 ₾	675,069 ₾	510
29	შპს საქართველოს მელიორაცია	5,962,375 ₾	-30,845,505 ₾	1,432
30	სს საჩხერგაზი	5,352,170	-464,359	100