ძმებმა გაუტამ და ვინოდ ადანებმა თავიანთი ოჯახური კონგლომერატი ინდური კაპიტალიზმის მწვერვალზე აიყვანეს. შემდეგ მათმა კომპანიებმა $100 მილიარდი 14 დღეში დაკარგეს, რადგან მათი იმპერია მასიური თაღლითობის სარჩელებმა შეაზანზარა. შინაური ისტორია ორი ამბიციური ძმისა, რომლებმაც თავიანთი ქონება ჩრდილოვანი გარიგებების, ფარული ოფშორული სუბიექტებისა და სავარაუდო საფონდო მანიპულაციის გამოყენებით შექმნეს – და თუ რატომ შეიძლება იყვნენ ისინი ზედმეტად დიდები (და პოლიტიკურად ზედმეტად გადაჯაჭვულები) მარცხისთვის.
„დემოკრატია, რომლის დროც დადგა, ვერ შეჩერდება, და ეს ინდოეთსაც ეხება“, – განუცხადა გაუტამ ადანიმ 450 აღმასრულებელს, რომლებიც Forbes’ Global CEO კონფერენციაზე სინგაპურში, გასულ სექტემბერს შეიკრიბნენ. „გულწრფელად მჯერა, რომ ეს შეიძლება იყოს მხოლოდ კარგი ამბავი გლობალური წესრიგისთვის – ინდოეთი, როგორც ეკონომიკურად წარმატებული, სამაგალითო დემოკრატია”.
ამავდროულად, აშკარად ჩანდა, რომ მოვიდა არა მხოლოდ ინდოეთის, არამედ ადანის დროც. 60 წლის ინდოელი მრეწველი ვარსკვლავებს წყვეტდა: ცხრა საჯარო ვაჭრობის კომპანიის აქციები, რომლებიც მაშინ მის Adani Group-ს შეადგენდნენ, წაგლეჯაზე იყო; ოთხმა მათგანმა მხოლოდ 12 თვეში ღირებულება ორჯერ ან მეტჯერ გაიორმაგა. ცოტა ხნის წინ ადანიმ უფრო მეტი დაამატა თავის ქონებას, ვიდრე ნებისმიერმა მილიარდერმა პლანეტაზე, მისი ქონება ექვს თვეში $70 მილიარდით გაიზარდა და $158 მილიარდს მიაღწია, რაც საკმარისი იყო იმისთვის, რომ ის მოკლე დროში გამხდარიყო დედამიწის მეორე უმდიდრესი ადამიანი – ბილ გეიტსის, უორენ ბაფეტის ან ჯეფ ბეზოსის ქონებაზე მეტის მფლობელი.
და ის ამას უკეთესი ინდოეთის შენების იდეით აკეთებდა. მსოფლიოს მეორე ყველაზე მჭიდროდ დასახლებულ ქვეყანას სასწრაფოდ ესაჭიროება უკეთესი გზები, უფრო თანამედროვე აეროპორტები და მოწინავე ელექტროსადგურები – და ადანი ამ ყველაფერს უზრუნველყოფს. მისმა საჯარო სავაჭრო კომპანიებმა, რომელთაგან შვიდი ოჯახის გვარს ატარებს, გასულ წელს $38 მილიარდის შემოსავალი გამოიმუშავა და 26 000-ზე მეტი ადამიანი დაასაქმა. ჯგუფის მზარდი აქტივები მოიცავს ინდოეთის ყველაზე დატვირთულ გადაზიდვის პორტს, ცხრა ელექტროსადგურს, გადამცემ ხაზებს, რომლებიც ემსახურება 3 მილიონზე მეტ სადისტრიბუციო მომხმარებელს, ქვანახშირის მაღაროებს, მაგისტრალებსა და რვა აეროპორტს. გასულ წელს ადანის ჯგუფმა დაასრულა გარიგებები, რამაც იგი ინდოეთის ცემენტის სიდიდით მეორე მწარმოებელად აქცია და შპს New Delhi Television-ის, ქვეყნის ერთ-ერთი უდიდესი სატელევიზიო ქსელის მფლობელი გახადა.
შემდეგ კი ეს ყველაფერი დაინგრა. 24 იანვარს Hindenburg Research-მა, ამერიკულმა ე.წ. შორტ-გაყიდვების ჯგუფმა, გაუტამი და მისი უფროსი ძმა ვინოდი „კორპორაციულ ისტორიაში ყველაზე დიდი თაღლითობის“ ორკესტრირებაში დაადანაშაულა. ბრალდებები აღწერს საბუღალტრო თაღლითობას, საფონდო ბირჟის მანიპულირებასა და ინდური ფასიანი ქაღალდების კანონებისგან თავის არიდებას, რაც Adani Group-მა უარყო. მოხსენებამ, მხოლოდ ორ კვირაში, Adani Group-ის კომპანიებს $112 მილიარდის საბაზრო ღირებულება ჩამოაჭრა, რამაც გაუტამის ქონება $65 მილიარდით შეამცირა. (საფონდო ბირჟის მცირე გამოჯანსაღების შემდეგ მისი ქონება ახლა $47.2 მილიარდს შეადგენს – ოდნავ ნაკლებს, ვიდრე მაიკლ დელისა.)
შემდეგ, Hindenburg-ის მოხსენებიდან ერთი კვირის თავზე, Forbes-მა აღმოაჩინა დამატებითი დეტალები, რამაც ახალი თავის ტკივილი შეუქმნა ალყაში აღმოჩენილ კონგლომერატს. 1 თებერვალს Adan Enterprises-მა, ფლაგმანმა ბიზნესმა, მოულოდნელად გააუქმა დიდი ხნის დაგეგმილი $2.5 მილიარდის მეორადი აქციების შეთავაზება მხოლოდ რამდენიმე წუთით ადრე, სანამ Forbes-ი გაავრცელებდა ამბავს, რომ ძმები ოფშორული კომპანიების მეშვეობით აქციების ფარულად შეძენით სავარაუდოდ ფასიან ქაღალდებზე მოთხოვნას ამყარებდნენ. (მაშინ გაუტამმა გამოაქვეყნა ვიდეომესიჯი, რომელშიც ნათქვამია, რომ აქციების გაყიდვებს აუქმებდნენ საბჭოს მოსაზრების გამო, რომ ბაზრის მერყეობის გათვალისწინებით, პროცესის გაგრძელება არ იქნებოდა მორალურად სწორი.) შემდეგ Forbes-ი ჩაუღრმავდა ვინოდ ადანის ოფშორულ იმპერიას და დაადგინა ახალი ტრანზაქციები უცხოურ კომპანიებსა და Adani Group-ს შორის, რომლებიც, როგორც ჩანდა, ადანის კომპანიის ფინანსურ მაჩვენებლებს ასტიმულირებდა. ინდოეთის ოპოზიციურმა პარტიამ, „ინდოეთის ეროვნულმა კონგრესმა“, Forbes-ის ანგარიში საპარლამენტო წარმოებისას გამოიყენა და პეტიციონერებმა ინდოეთის უზენაეს სასამართლოს Forbes-ის მოხსენების მტკიცებულებად მიღება სთხოვეს (ჯერჯერობით უშედეგოდ). Adani Group-ის საქმიანობას ახლა იძიებს როგორც ინდოეთის უმაღლესი სასამართლო, ასევე ინდოეთის ფასიანი ქაღალდებისა და ბირჟის საბჭო (SEBI), ქვეყნის საფონდო ბაზრის მარეგულირებელი. კომპანიას Forbes-ის დასკვნებისთვის არ უპასუხია.
ოდისეა
ბრილიანტების დახარისხებიდან პლანეტაზე მეორე უმდიდრეს ადამიანად გადაქცევამდე და ორ კვირაში $65 მილიარდის დაკარგვამდე, გადახედეთ გაუტამ ადანის აღმასვლასა და ვარდნას წლების განმავლობაში.
ბევრი ინდოელი ამ ბრალდებებს ინდოეთზე თავდასხმად აღიქვამდა, განსაკუთრებით ინდოეთის პრემიერ-მინისტრთან, ნარენდრა მოდისთან ადანის ახლო ურთიერთობის გათვალისწინებით – ისინი ერთმანეთს 35 წელზე მეტი ხანია, იცნობენ). ადანის 413-გვერდიან კონტრმტკიცებულებებში მან Hindenburg-ის ბრალდებები უარყო, როგორც „გათვლილი თავდასხმა ინდოეთზე, ინდოეთის ინსტიტუტების დამოუკიდებლობაზე, მთლიანობასა და ხარისხზე, და ინდოეთის განვითარების ისტორიასა და ამბიციებზე“.
მაგრამ, ამასთან ერთად, Hindenburg-ის ბრალდებები გასაკვირი არ იყო. მთავრობის გამოძიებები და მედიის ანგარიშები სავარაუდო ფულის გათეთრების, საგადასახადო თაღლითობისა და იმპორტის საექსპორტო აფერის შესახებ ჯგუფის კომპანიებს წლების განმავლობაში თან სდევდა. „ინდოეთში ბიზნესის კეთების მიზნით, თქვენ უნდა შეხვდეთ როგორც პოლიტიკოსებს, ასევე ბიუროკრატებს, – განუცხადა ადანიმ Forbes Asia-ს 2009 წელს, – და თუ სწრაფად გაზრდა გსურთ, ჩვენს სისტემაში არის ბარიერები, რომლებიც როგორმე უნდა გადალახოთ“.
მოდი და ადანი ერთმანეთს 1980-იანი წლების ბოლოდან იცნობდნენ, როდესაც ორივე ახალგაზრდა, წარმატების მაძიებელი მამაკაცი იყო დასავლეთ გუჯარათის შტატში (68 მილიონი მოსახლეობით). 1994 წელს ადანიმ მიიღო ნებართვა გუჯარათის საზღვაო საბჭოსგან ქალაქ მუნდრაში ნავსადგურის ასაშენებლად. ერთი წლის შემდეგ მოდის „ბჰარატია ჯანატა პარტია“ (BJP) შტატის არჩევნებში ხელისუფლებაში მოვიდა. 2001 წელს, იმავე წელს, როდესაც მოდი გუჯარათის მთავარ მინისტრად დაინიშნა, მთავრობამ ადანის მუნდრის პორტის სამართავად 30-წლიანი კონცესია მიანიჭა.
ყველაფერი ყველგან
ADANI GROUP-ი ფლობს 200-ზე მეტ პორტს, აეროპორტს, ელექტროსადგურებს, ცემენტის ქარხნებს, მაღაროებს, თავდაცვის აღჭურვილობის მწარმოებელ ქარხნებს, განახლებადი ენერგიის ფერმებს, ელექტრონაგებობებსა და გაზის დისტრიბუციის ქსელებს 23 შტატსა და ტერიტორიებზე, რომლებიც ინდოეთის მიწის 87%-ზე ვრცელდება.
დიდი ხანი არ გასულა, და ადანი უკვე იღებდა უიაფეს სამთავრობო პრივილეგიებს, გარდაქმნა მუნდრა თავისი ბიზნესის კაპიტალად და გუჯარათის შტატის მთავრობისგან მოიპოვა ხელსაყრელი „სპეციალური ეკონომიკური ზონის“ სტატუსი. Adani Mundra Port-ი – ამჟამად ყველაზე დატვირთული ინდოეთში – ადანის პორტებისა და სპეციალური ეკონომიკური ზონის (SEZ), კონგლომერატის $2.2-მილიარდიანი (2022 წლის გაყიდვები) ლოგისტიკური კომპანიის გვირგვინად იქცა. Mundra Thermal Power Project-ი, ქვანახშირზე მომუშავე ქარხანა, რომელმაც ფუნქციონირება 2009 წელს დაიწყო, დღეს $4.7-მილიარდიანი (გაყიდვების) Adan Power-ის ხერხემალია.
ადანი არ იზიარებს მოსაზრებას, რომ მან წარმატებისთვის მადლობა მოდის უნდა გადაუხადოს: „არსებობს ძალიან მცდარი წარმოდგენა იმის შესახებ, რომ ჩემი აღზევება ნარენდრა მოდისთან სიახლოვის შედეგია, – დაწერა მან ადგილობრივ ინდურ ბიზნესჟურნალში 2012 წელს. – ის იყო მხოლოდ მთლიანი ინდუსტრიის გამაძლიერებელი, ზოგადად ეკონომიკური ზრდის ხელშეწყობის პოლიტიკის მეშვეობით”.
2014 წელს გუჯარათის უმაღლესმა სასამართლომ დაადგინა, რომ ადანის SEZ-ს მუნდრაში არ გააჩნდა მოქმედი გარემოსდაცვითი ნებართვა და ამიტომ ნაწილობრივი გამორთვის ბრძანება გასცა. გადაწყვეტილება მოჰყვა სამთავრობო გამოძიებებს SEZ-ის გარემოზე ზემოქმედებასთან დაკავშირებით, მათ შორის მფრინავი ფერფლის (ფხვნილი ნახშირის) სათანადო განკარგვის შეუსრულებლობის შესახებ. განჩინება არ შესრულდა. ერთ წელიწადში მოდი პრემიერ-მინისტრად აირჩიეს და ფედერალურმა მთავრობამ კომპანიას გარემოსდაცვითი ნებართვა მიანიჭა, რაც ქარხნებს მუშაობის განახლების საშუალებას აძლევს.
თუმცა ამჟამინდელი ბრალდებების საფუძველი ადანის საფონდო ბირჟის არაბუნებრივი შემოსავალია. Hindenburgის თქმით, რომელმაც სტატიისთვის კომენტარის გაკეთებაზე უარი განაცხადა, ძმები მილიარდობით დოლარის მარაგს მალავენ გაურკვეველ ოფშორულ საინვესტიციო ფონდებში. ეს ჩანაცვლებული კომპანიები, სავარაუდოდ, ორმაგ მიზანს ემსახურებიან: ლიკვიდურობის შესაქმნელად და აქციების ფასების მანიპულირებისთვის ადანის კომპანიის აქციების ყიდვა-გაყიდვასა და ინდოეთის ფასიანი ქაღალდების კანონების გვერდის ავლას, რომლებიც კომპანიის აქციების მინიმუმ 25%-ის გასაჯაროებას მოითხოვს. ადანის ჯგუფი ამ ბრალდებებს უარყოფს.
* * *
ადანის ჯგუფი პოზიციებზე მყარად დგომას ცდილობს. მარტში მან წინასწარ გადაიხადა $2 მილიარდის ვალი, რომელიც FactSet Research-ის მიერ $40 მილიარდადაა შეფასებული. და 2 მარტს, მნიშვნელოვანი გამარჯვების შედეგად, აშშ-ის აქტივების მართვის ფირმა GQG Partners-მა, რომელსაც მართავს წარმოშობით ინდოელი, ამერიკელი მოქალაქე, მილიარდერი ფინანსისტი რაჯივ ჯაინი, $1.9 მილიარდის ინვესტიცია მოახდინა ადანის ოთხ კომპანიაში, რამაც აქციების ფასი გაზარდა.
ჯაინი თვლის, რომ ადანის კომპანიებს აქვთ მსოფლიო დონის, მოგებიანი აქტივები, რომლებიც ახლა ფასდაკლებით იყიდება. „ეს სრულიად სუფთაა? არა, მაგრამ არის თუ არა ეს თაღლითობა? ამ ორს შორის დიდი უფსკრულია, – ამბობს ჯაინი და ბრალდებებს უარყოფს. – ჩვენ არ გვჯერა, რომ ადგილი ჰქონდა ფასებით მანიპულირებას“.
ადანის აღზევება
HINDENBURG-ის ანგარიშის ეფექტის მიუხედავად, აქციების ფასების ზრდამ ADANI GROUP-ის საკვანძო ბიზნესებისთვის — დივერსიფიცირებული ადანის საწარმოებისთვის, განახლებად წყაროებზე ფოკუსირებული ADANI GREEN ENERGY-სა და ენერგოდისტრიბუტორ ADANI TRANSMISSION-ისთვის — გაუტამის ქონება 2020-ის შემდეგ გააოთხმაგა.
მიუხედავად იმისა, რომ დამფუძნებელი და თავმჯდომარე გაუტამ ადანი მასიური კონგლომერატის თავმჯდომარეა, Adan Group-ი ოჯახური საქმეა. ის მის ძირითად ნაწილს Adan Family Trust-ის სამეთვალყურეო საბჭოს გავლით ფლობს, რომელიც 1981 წელს დაარსდა და მამის სახელი ეწოდა. ტრასტის სხვა ბენეფიციარები არიან მისი ძმები მაჰასუხი, რაჯეში, ვასანტი და ვინოდი, და მათი ოჯახები.
უმცროსი ძმა რაჯეში – მმართველი დირექტორი – ჯგუფის ოპერაციებს ხელმძღვანელობს. სიძე სამირ ვორა ზედამხედველობს ჯგუფის ავსტრალიის ოპერაციებს. ძმისწული პრანავი ჯგუფის ფლაგმანი ბიზნესის, Adan Enterprisesის მმართველი დირექტორია. გოტამის ორი ვაჟი, კარანი და ჯეტი, არიან ამერიკული კოლეჯების (Purdue და UPenn) კურსდამთავრებულები, რომლებიც, შესაბამისად, პორტებსა და აეროპორტებს მართავენ; კარანი ახლა ცემენტის ბიზნესსაც ხელმძღვანელობს. ვინოდს ოფიციალური ტიტული არა აქვს, მაგრამ ის კულისებს მიღმა მოთამაშეა, რომელიც ჰინდენბურგის მოხსენებაში 138-ჯერ იყო დასახელებული, რაც თავად გაუტამთან შედარებით 100-ჯერ მეტია. ვინოდი აკონტროლებს ათობით ოფშორულ სუბიექტს, რომლებიც ფლობენ ადანის კომპანიის აქციებს და უკანონო ტრანზაქციებში ედებათ ბრალი (იხ. „ოფშორის გამოცანა“, გვერდი 74).
„ჩემთვის ამ ისტორიის დიდი ნაწილი კონტროლს ეხება, – ამბობს ნიუ-იორკის უნივერსიტეტის ფინანსების პროფესორი ასვათ დამოდარანი. დამოდარანი თვლის, რომ ოფშორულ სუბიექტებში აქციების ფლობის Adan Group-ის მოტივაცია მომდინარეობს ოჯახის სურვილიდან, თითქმის სრული კონტროლი ჰქონდეთ მათ საჯარო სავაჭრო კომპანიებზე. – ესაა მთავარი თემა ყველაფერში, რასაც აკეთებენ, ჩემი დაკვირვებით. კონტროლი, კონტროლი, კონტროლი“.
Hindenburg-ის მოხსენების შედეგებმა შეიძლება ამ კონტროლს საფრთხე შეუქმნას – მაგრამ გაუტამ ადანიმ უკვე დაამტკიცა, რომ ის გადარჩენილია. 1997 წელს ის განგსტერებმა გაიტაცეს და მძევლად 18 საათის განმავლობაში ჰყავდათ. 2008 წელს, მუმბაიში, სასტუმრო Taj Mahal Palaceში სადილზე, ის გადაურჩა შეიარაღებული ტერორისტების ალყას, რომლებმაც რამდენიმე დღის განმავლობაში 174 ადამიანი მოკლეს. „ღმერთი ჩემდამი მოწყალე იყო“, – უთხრა მან მოგვიანებით Forbes-ს.
რვა და-ძმიდან ერთმა და ხუთი ბიჭიდან მეოთხემ, გაუტამმა თავისი სამეწარმეო თავგადასავალი 1978 წელს დაიწყო, როდესაც 16 წლის ასაკში მიატოვა სკოლა და საცხოვრებლად ვინოდთან ერთად მუმბაიში გადავიდა, სადაც ბრილიანტების დახარისხებაზე მუშაობდა. 1982 წელს ის დაბრუნდა გუჯარათში, რათა დახმარებოდა თავის უფროს ძმას, მაჰასუხს, რომელმაც მისი მეგობრისგან, სევანტილალ ვორასგან პლასტმასის შეფუთვის პატარა ქარხანა იყიდა. „ჩვენ პრაქტიკულად ნულიდან დავიწყეთ“, – თქვა ადანიმ 2009 წელს.
ვორამ გადაწყვიტა, რომ მისი ქალიშვილისთვის – პრიტისთვის ადანი კარგი წყვილი იქნებოდა; ისინი 1986 წელს დაქორწინდნენ. (სტომატოლოგი პრიტი ადანის ფონდს ხელმძღვანელობს.) ორი წლის შემდეგ ადანიმ დააარსა Adan Exports-ი პლასტმასის იმპორტისთვის და მალევე გაფართოვდა ტექსტილის, სასოფლო-სამეურნეო პროდუქტების, ძვირფასი ქვებისა და სამკაულების ვაჭრობაში. 1994 წელს ის დარეგისტრირდა ინდოეთის საფონდო ბირჟაზე და მოგვიანებით ეწოდა Adan Enterprises-ი. „ჩვენ ვყიდდით კბილის პასტას, ფეხსაცმლის გასაპრიალებელს, ზღვის პროდუქტებს, კოსმეტიკასა და უამრავ სხვა საქონელს, – უთხრა ვინოდ ადანიმ ინდოელ ჟურნალისტ რ. ნ. ბჰასკარს გაუტამის 2022 წლის ბიოგრაფიისთვის. – მნიშვნელოვანი ის იყო, რომ პროდუქტის ექსპორტი ინდოეთიდან არ იყო აკრძალული და არსებობდა ბაზარი, რომელიც კარგ მოგებას მოგვიტანდა“.
ასევე მნიშვნელოვანი იყო პოლიტიკური კავშირები. გუჯარათის სპეციალური ეკონომიკური ზონის გამოძიება არ იყო ერთადერთი, რომელიც კარგად არ დასრულდა. 2007 წელს SEBI-მ ადანის რამდენიმე კომპანიას აუკრძალა ფასიანი ქაღალდების ყიდვა ან გაყიდვა ორი წლით, 1999 წლიდან 2001 წლამდე, აქციების გაყალბების სქემაში მათი როლის გამო. მოგვიანებით, $140,000 ჯარიმის გადახდის შემდეგ, კომპანიებმა ვაჭრობის განახლების უფლება მიიღეს.
2014 წელს, ინდოეთის კონტრაბანდის წინააღმდეგ ბრძოლის მთავარმა სააგენტომ, შემოსავლების დაზვერვის დირექტორატმა (DRI), გამოიკვლია Adani Group-ი იმპორტირებული ელექტროსადგურის აღჭურვილობის ხარჯების გადაჭარბების გამო. DRI ამტკიცებდა, რომ 2009-დან 2013 წლამდე კომპანიამ „ფულის საზღვარგარეთ გასატანად“ ინვოისები ოფშორულ ობიექტებს გადასცა, მათ შორის თითქმის $900 მილიონი, რომელიც ვინოდ ადანის მფლობელობაში არსებულ, მავრიკში დაფუძნებულ კომპანიაში აღმოჩნდა. (გამოძიება შეწყდა 2017 წელს.) DRI-მ ასევე გამოიძია Adani Group-ი, 2004 წლიდან 2006 წლამდე მისი იმპორტირებული და ექსპორტირებული ბრილიანტების ღირებულების არასწორად წარმოდგენისთვის, გადასახადებისგან თავის არიდების მიზნით. 2015 წელს ტრიბუნალმა კომპანია გაამართლა.
კარნატაკის შტატის ომბუდსმენის 466-გვერდიანი მოხსენების თანახმად, ინდოეთის სამხრეთ-დასავლეთ შტატში, კარნატაკაში, Adan Enterprises-მა და სხვა კომპანიებმა 2004-დან 2010 წლამდე მოისყიდეს ოფიციალური პირები, რათა მათ ხელი შეეწყოთ უკანონოდ მოპოვებული რკინის ექსპორტისთვის. სხვა კომპანიებისგან განსხვავებით, Adani Group-ისთვის ამ საქმეში ბრალი არასოდეს წაუყენებიათ. ხოლო 2011-დან 2015 წლამდე DRI-მ ადანის ხუთი კომპანია მილიარდობით დოლარით ოფშორში ფულის გადასატანად ინდონეზიური ქვანახშირის იმპორტის ღირებულების გადაჭარბებაში დაადანაშაულა. 2020 წელს ინდოეთის უზენაესმა სასამართლომ გააუქმა ქვედა სასამართლოს გადაწყვეტილება ამ გამოძიების დაბლოკვის შესახებ, რომელიც დღესაც გრძელდება.
ბიზნესი ვერ შეანელა ვერცერთმა ამ წინააღმდეგობამ. 2014 წლიდან ადანის პორტმა განავითარა ან შეიძინა შვიდი პორტი ინდოეთში, რითაც მათი საერთო რაოდენობა 12-მდე გაიზარდა. 2019 წელს ჯგუფმა მოიპოვა ექვსი აეროპორტის ოპერირების უფლება და ერთი წლის შემდეგ დაამატა ინდოეთის მეორე ყველაზე დატვირთული აეროპორტი მუმბაიში, მიუხედავად იმისა, რომ არ ჰქონია მსგავსი საქმიანობის გამოცდილება. Adani Group-ის სამი კომპანიის შემოსავალი, რომლებიც საჯაროდ ვაჭრობდნენ მოდის არჩევის დროს, 2014-დან 2022 წლამდე 55%-ით გაიზარდა.
„სამწუხაროა, რომ ჯგუფმა, პრემიერ-მინისტრთან სავარაუდო სიახლოვის გამო, შეძლო ბიუროკრატების მანიპულირება თავისი ხაზის გასაგრძელებლად, – ამბობს მაჰუა მოიტრა, ყოფილი საინვესტიციო ბანკირი და პარლამენტის ოპოზიციონერი წევრი. – არ ვარ დარწმუნებული, რამდენად თანამონაწილეა ხელისუფლება, მაგრამ ილუზია, რომ „კანონი არ ვრცელდება ადანიზე“, უნდა შეიცვალოს“.
გათამამებულმა გაუტამმა თავისი მიზნების საზღვარგარეთ განხორციელება დაიწყო. პირველი საზღვარგარეთული გარიგება 2008 წელს, ინდონეზიის ქვანახშირის მაღაროს შეძენით გაფორმდა. ორი წლის შემდეგ ჯგუფმა იყიდა კარმაიკლის ქვანახშირის მაღარო ავსტრალიაში, რასაც 2011 წელს დაამატა ადგილობრივი გადაზიდვის პორტი. 2021 წელს მან შექმნა ახალი საკონტეინერო ტერმინალი შრი-ლანკაში და ბოლოს დადო $1.2 მილიარდის გარიგება ისრაელის პორტ ჰაიფის პრივატიზებისთვის, რომელიც ადანის ჯგუფს ისრაელის სიდიდით მეორე პორტში 70%-იან წილს აძლევს. იანვრის ბოლოს, ჰინდენბურგის ქარიშხლის ფონზე, შეუპოვარი გაუტამი გაემგზავრა ისრაელში, რათა სიტყვით გამოსულიყო და გადაეღო ფოტოები პრემიერ-მინისტრ ბენიამინ ნეთანიაჰუსთან საზეიმო ხელმოწერის დროს.
რაც შეეხება SEBI-ს გამოძიებას, გაუტამი თავის თავში დარწმუნებულია – რაც გასაკვირი არაა, თუ მის გამოცდილებას გავითვალისწინებთ. გარდა ამისა, ინდოეთის უზენაესმა სასამართლომ უბრძანა SEBI-ს, „სწრაფად“ დაესრულებინა გამოძიება და გამოექვეყნებინა დასკვნები სულ რაღაც ორ თვეში, რაც ჩვეულებრივზე ბევრად მცირე დროა. „ეს ფინალს დროულად განსაზღვრავს, – დაარწმუნა გაუტამმა 2 მარტს Twitter-ის თითქმის 1 მილიონი გამომწერი. – სიმართლე გაიმარჯვებს“.
ოფშორის გამოცანა
გაუტამ ადანის იდუმალ უფროს ძმას, ვინოდს თითქმის $10 მილიარდის ქონება აქვს, რომელიც FORBES-მა ჩანაცვლებული კომპანიების ლაბირინთის გამოძიებისას ახლახან გამოავლინა.
ბოლო დრომდე ინდოეთის ბიზნესელიტის მიღმა ცოტას სმენია გაუტამის უფროსი ძმის, ვინოდ ადანის შესახებ. ეს მდგომარეობა მას შემდეგ შეიცვალა, რაც Hindenburg Research-მა იანვარში გამოაქვეყნა მოხსენება, რომელიც ვინოდს ბაზრის მანიპულირებასა და ფულის გათეთრებაში ადანაშაულებდა. ამ ბრალდებების კვალდაკვალ, Forbes-მა აღმოაჩინა ათობით ოფშორული ჩანაწერი, რომლებმაც 74 წლის მამაკაცი მრავალი საეჭვო ტრანზაქციის ცენტრში დააყენეს და გამოავლინეს მისი უზარმაზარი, $9.8-მილიარდიანი ქონება, რომელიც თითქმის მთლიანად Adan Group-ის კომპანიების აქციებში იყო და ადრე გაუტამს ეკუთვნოდა.
ვინოდი აკონტროლებს ამ ქონებას რვა კომპანიის ქსელის მეშვეობით, რომლებიც დაფუძნებულია არაბთა გაერთიანებულ საამიროებში და ინდოეთის ოკეანის პატარა კუნძულ მავრიკში. ის ასევე ფლობს ან ასოცირდება მინიმუმ 60 ჩანაცვლებულ კომპანიასთან, რომლებიც რეგისტრირებულია შორეულ საგადასახადო სამოთხეებში, მათ შორის ბაჰამის კუნძულებზე, ბრიტანეთის ვირჯინიის კუნძულებზე, კაიმანის კუნძულებზე, კვიპროსსა და სინგაპურში.
ეს ოფშორული სუბიექტები იყვნენ Adan Group-ის ზოგიერთი ყველაზე გახმაურებული გარიგების ცენტრში. როდესაც 2021 წლის იანვარში ფრანგულმა ნავთობის გიგანტმა TotalEnergies-მა საჯაროდ მოვაჭრე Adan Green Energy-ში 20%-იანი წილი იყიდა, მას აქციები პირდაპირ ღია ბაზარზე არ შეუძენია. სამაგიეროდ, TotalEnergies-მა იყიდა ორი ფირმა მავრიკში, რომლებიც აქციებს ფლობდნენ – ორივე ვინოდისგან. გასული წლის სექტემბერში, როდესაც Adani Group-მა $6.5 მილიარდი დახარჯა შვეიცარიულ ფირმა Holcim-ისგან ცემენტის ორ ინდურ კომპანიაში წილების შესაძენად, მას არ განუხორციელებია პირდაპირი ინვესტიცია – სამაგიეროდ, გარიგება შედგა მთლიანად მავრიკის ფირმასთან, რომელიც ვინოდსა და მის მეუღლეს ეკუთვნოდა.
Forbes-მა აღმოაჩინა მრავალი საეჭვო ან დამაბნეველი ტრანზაქცია ვინოდის ოფშორულ კომპანიებთან დაკავშირებით. მაგალითად, მისმა ერთ-ერთმა სინგაპურულმა ბიზნესმა 2020 წელს ისესხა ფული რუსულ ბანკ VTB-ისგან. სესხს მხარი დაუჭირა ვინოდის ორმა ოფშორულმა კომპანიამ, რომლებიც ფლობენ $4.7 მილიარდის წილს Adani Group-ის კომპანიებში. კომპანიებმა არ გაამჟღავნეს აქციების დაპირებები ინდოეთის საფონდო ბირჟაზე, რაც ინდური ფასიანი ქაღალდების კანონის პოტენციური დარღვევაა.
მიუხედავად ამ გარიგებების ორკესტრირებისა, ვინოდს არა აქვს ოფიციალური პოზიცია Adan Group-ში. Hindenburg-ის მოხსენების საპასუხოდ, ჯგუფმა განაცხადა, რომ ვინოდს „არა აქვს როლი ყოველდღიურ საქმეებში“. კომპანია დროდადრო აცხადებდა, რომ ის მისი „პრომოუტერგუნდის“ წევრია, ტერმინი, რომელიც ინდური ფასიანი ქაღალდების წარდგენისას, მთავარი აქციონერის ნათესავის ან კომპანიონის, ამ შემთხვევაში გაუტამის აღსანიშნავად გამოიყენება. არც ვინოდი და არც ადანის ჯგუფი არ გამოხმაურებია Forbes-ის განმეორებით თხოვნას კომენტარისთვის.
ვინოდს აქვს იან ფლემინგის რომანის პერსონაჟის ყველა მახასიათებელი. ინტერნეტში მისი კვალი პრაქტიკულად არ არსებობს და ცნობილია, რომ მას ორი განსხვავებული სახელი აქვს: 1995 წელს, პანამის დოკუმენტების გამოძიების შედეგად გამოვლენილი საბუთების მიხედვით, მან მოითხოვა თავისი სახელის ვინოდ შანტილალ ადანიდან ვინოდ შანტილალ შაჰად შეცვლა. კვიპროსის პასპორტის მფლობელს, მას აქვს ბინა სინგაპურში და 37 საცხოვრებელი და კომერციული საკუთრება დუბაიში, რომლის ღირებულება დაახლოებით $21 მილიონია, მათ შორის ბურჯ ხალიფაში, მსოფლიოში ყველაზე მაღალი შენობის ლუქსში. დუბაის ქონების ჩანაწერები, რომლებიც 2020 წლით თარიღდება, ვაშინგტონში დაფუძნებულმა, საერთაშორისო დანაშაულისა და კონფლიქტის მკვლევარმა არაკომერციულმა ორგანიზაციამ, Center for Advanced Defense Studies-მა (C4ADS) მოიპოვა, და შემდეგ დასკვნები Forbes-ს გაუზიარა.
სანამ მისი ძმა პოლიტიკოსებთან სიტყვით გამოდის და პოლიტიკოსებს უმეგობრდება, ვინოდი ჩრდილში რჩება. „მე ყოველთვის ვფიქრობდი, რომ ეს იყო პარტნიორობა“, – ამბობს ტიმ ბაკლი, კლიმატის ფინანსების ადვოკატად ქცეული ავსტრალიელი საინვესტიციო ბანკირი, რომელმაც Adani Group-ი შეისწავლა. „გაუტამი თბილი, მოსიყვარულე, მეგობრული საჯარო სახე იყო, ვინოდი კი კერძო საგადასახადო თავშესაფრის ოსტატი, მარიონეტების ნამდვილი მმართველი“.
