რუსეთ-უკრაინის მიმდინარე ომის ფონზე, ენერგომატარებლებმა, რომელთაც პოლიტიკური დატვირთვა არც ამ დრომდე აკლდა, განსაკუთრებული მნიშვნელობა შეიძინა, რაც ნათლად აისახა ნავთობის, გაზისა და ქვანახშირის გაზრდილ ფასებზე, მზარდ ინფლაციასა და ენერგომატარებლების გლობალურ დეფიციტზე. თავად ეს მდგომარეობა, უმეტესწილად რუსეთის ფედერაციის ფაქტორითაა განპირობებული, რომელიც ნავთობისა და გაზის ერთ-ერთი უმსხვილესი მწარმოებელია მსოფლიოში.
თუმცა, რუსეთის გარდა ნავთობს სხვა სახელმწიფოებიც აწარმოებენ და რუსეთის მიერ ნავთობისა და სხვა ენერგომატარებლების პოლიტიკურ იარაღად გამოყენების ფონზე, ამ ქვეყნების მნიშვნელობა საგრძნობლად იზრდება. ამგვარად, საქმიანი მკითხველისთვის განსაკუთრებულად საინტერესო ხდება იმის გარკვევა, რუსული ნავთობის რა ალტერნატივები არსებობს მსოფლიოში. მსოფლიოს ერთ-ერთი უმსხვილესი ნავთობმწარმოებლის, BP-ის მონაცემებით, რომელიც კანადურმა გამოცემამ, Visual Capitalist-მა დაამუშავა, 2021 წელს ნავთობის წარმოება მსოფლიოს რეგიონებისა და ორგანიზაციების მიხედვით შემდეგნაირად გადანაწილდა:
ნავთობის ექსპორტიორ ქვეყანათა ორგანიზაცია (OPEC)
წარმოება 2021 წელს: 31.7 მლნ ბარელი დღეში
გლობალური ბაზრის წილი: 35%
ჩრდილოეთ ამერიკა
წარმოება 2021 წელს: 23.9 მლნ ბარელი დღეში
გლობალური ბაზრის წილი: 27%
დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობა (დსთ)
წარმოება 2021 წელს: 13.8 მლნ ბარელი დღეში
გლობალური ბაზრის წილი: 15%
დანარჩენი მსოფლიო
წარმოება 2021 წელს: 20.5 მლნ ბარელი დღეში
გლობალური ბაზრის წილი: 23%
როგორც ირკვევა, ნავთობის ექსპორტიორ ქვეყანათა ორგანიზაციის წევრი სახელმწიფოები ერთად მსოფლიოში ყველაზე მეტ ნავთობს აწარმოებენ. აქვე არ უნდა დაგვავიწყდეს ისიც, რომ OPEC-ის წარმოების მესამედს მხოლოდ ერთი სახელმწიფო – საუდის არაბეთი უზრუნველყოფს. OPEC-ის წევრი სახელმწიფოების შემდეგ, ნავთობის მსოფლიოს უდიდესი მწარმოებლები ამერიკის შეერთებული შტატები, კანადა და მექსიკა არიან, რომლებზეც, გასულ წელს, გლობალურად წარმოებული ნავთობის მეოთხედი მოვიდა.
საინტერესოა ისიც, რომ ჩრდილოეთ ამერიკაში წარმოებული ნავთობის თითქმის 70% სწორედ ამერიკის შეერთებულ შტატებზე მოდის, რომელიც თავისთავად, მსოფლიოს უდიდესი ნავთობმწარმოებელია. აღსანიშნავია, რომ მსგავსი მდგომარეობაა დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის წევრ სახელმწიფოებთან მიმართებით, რომელთა შორის უდიდესი ნავთობმწარმოებელი – რუსეთის ფედერაცია, წარმოების 80%-ს უზრუნველყოფს.
2021 წლის მონაცემებით, ამერიკის შეერთებული შტატები მსოფლიოს უდიდესი ნავთობმწარმოებელია, მაგრამ საინტერესოა, რომ გასული ათწლეულების განმავლობაში, მსოფლიოს პირველი ეკონომიკის მქონე ქვეყნის მიერ ნავთობის წარმოების მაჩვენებელი მეტად მერყევი იყო. ცნობისთვის გეტყვით, რომ 1970 წლის პიკური მაჩვენებლის შემდეგ, როცა ქვეყანა დღეში 11.3 მილიონ ბარელ ნავთობს მოიპოვებდა, 2008 წელს ამერიკული ნავთობის წარმოება დღეში 6.8 მილიონ ბარელამდე შემცირდა. თუმცა, მოგვიანებით, 2010-იანი წლებში, ქვეყანამ ტრანსფორმაცია განიცადა და მსოფლიოს უმსხვილესი ნავთობმწარმოებლების რეიტინგში საუდის არაბეთს გადაუსწრო.
თავად საუდის არაბეთი და რუსეთის ფედერაცია, რომლებიც გლობალურ რეიტინგში მეორე და მესამე ადგილებს დასჯერდნენ, 2021 წლის განმავლობაში, დღეში საშუალოდ 11 მილიონ ბარელ ნავთობს აწარმოებდნენ. ამავე პერიოდში, ორთავე ქვეყანაში ნავთობისა და გაზის მოპოვების ინდუსტრიის უდიდესი მოთამაშეები სახელმწიფო კომპანიები – Saudi Aramco და Gazprom-ი იყვნენ.
გამომდინარე იქიდან, რომ მსოფლიოში არსებული პოლიტიკური ვითარების ფონზე, ნავთობმა განსაკუთრებული როლი შეიძინა, საქმიანი მკითხველისთვის განსაკუთრებით საინტერესო ხდება იმ სახელმწიფოების აღრიცხვა, რომლებმაც 2021 წელს ყველაზე მეტი ნავთობი მოიპოვეს. ნავთობის უმსხვილესი მწარმოებლების რეიტინგის პირველ ათეულს რომელიც კანადურმა გამოცემამ Visual Capitalist-მა მსოფლიოს ერთ-ერთი უდიდესი ნავთობმწარმოებლის, BP-ის მონაცემებზე დაყრდნობით მოამზადა, Forbes Georgia უცვლელად გთავაზობთ.
#1 – ამერიკის შეერთებული შტატები
წარმოება 2021 წელს: 16.6 მლნ ბარელი დღეში
გლობალური ბაზრის წილი: 18.5%
#2 – საუდის არაბეთი
წარმოება 2021 წელს: 11 მლნ ბარელი დღეში
გლობალური ბაზრის წილი: 12.2%
#3 – რუსეთის ფედერაცია
წარმოება 2021 წელს: 10.9 მლნ ბარელი დღეში
გლობალური ბაზრის წილი: 12.2%
#4 – კანადა
წარმოება 2021 წელს: 5.4 მლნ ბარელი დღეში
გლობალური ბაზრის წილი: 6.0%
#5 – ერაყი
წარმოება 2021 წელს: 4.1 მლნ ბარელი დღეში
გლობალური ბაზრის წილი: 4.6%
#6 – ჩინეთი
წარმოება 2021 წელს: 4.0 მლნ ბარელი დღეში
გლობალური ბაზრის წილი: 4.4%
#7 – არაბთა გაერთიანებული საამიროები
წარმოება 2021 წელს: 3.7 მლნ ბარელი დღეში
გლობალური ბაზრის წილი: 4.1%
#8 – ირანი
წარმოება 2021 წელს: 3.6 მლნ ბარელი დღეში
გლობალური ბაზრის წილი: 4.0%
#9 – ბრაზილია
წარმოება 2021 წელს: 3.0 მლნ ბარელი დღეში
გლობალური ბაზრის წილი: 3.3%
#10 – ქუვეითი
წარმოება 2021 წელს: 2.7 მლნ ბარელი დღეში
გლობალური ბაზრის წილი: 3.0%
