მეორე მსოფლიო ომის შედეგებთან გასამკლავებლად, ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა მოკავშირეებთან ერთად ინსტიტუტები ჩამოაყალიბა, რომლებიც ომის შემდგომ პერიოდში გლობალურ ეკონომიკურ წესრიგს მართავდნენ, ორიენტირებულები იყვნენ ევროპის აღდგენაზე, სიღარიბესთან ბრძოლასა და სავაჭრო დავების მშვიდობიან მოგვარებაზე.
1945 წლის შემდგომ პირველად, ევროპის რეგიონში უდიდესი ომი მძვინვარებს და დასავლური ქვეყნების ნაწილი განიხილავს სტრატეგიებს, რაც რუსეთს საერთაშორისო სავალუტო ფონდს (IMF), მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციას (WTO), მსოფლიო ბანკსა და სხვა მნიშვნელოვან ინსტიტუტებს დაატოვებინებს. ამის პარალელურად კი რუსეთი უკრაინაში შეჭრას კვლავ მხოლოდ „სპეციალურ ოპერაციას“ უწოდებს.
სტატიაში წარმოდგენილია ძირითადი მცდელობები რუსეთის იმ მნიშვნელოვანი ინსტიტუტებიდან გაძევებისა, რომლებიც მშვიდობიან სამყაროში, დაცვის მკაფიო მექანიზმების გარეშე შეიქმნა.
საერთაშორისო სავალუტო ფონდი (IMF)
ევროკავშირის ოფიციალურ პირთა ნაწილი გლობალური კრიზისის კრედიტორებზე რუსეთის გავლენის შემცირების გზებს განიხილავს, რომლის შექმნაშიც მონაწილეობა თავის დროზე საბჭოთა კავშირმა მიიღო, თუმცა მეორე მსოფლიო ომის შემდგომ არც კი შეერთებია. რუსეთი და უკრაინა საერთაშორისო სავალუტო ფონდში მხოლოდ 1992 წელს, საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ გაწევრდნენ.
IMF-ის შეთანხმების პუნქტები არ მოიცავს დებულებებს შეიარაღებულ კონფლიქტებთან დაკავშირებით, რომელთა დანერგვასაც წარსულში მისი ბევრი წევრი, მათ შორის ამერიკის შეერთებული შტატებიც ითხოვდა. რუსეთის გაძევებაზე საკითხის დასმის შემთხვევაში, ქვეყნის მიერ შეთანხმების მუხლების დარღვევის ფაქტები უნდა გამოვლინდეს, მაგალითისთვის, როგორიცაა: სავალუტო ფონდისთვის სარეზერვო აქტივებზე, საგადასახადო ბალანსზე, ვაჭრობასა და სავალუტო ოპერაციებზე საჭირო ეკონომიკური მონაცემების მიწოდებაზე უარის თქმა.
დარღვევის დაფიქსირების შემთხვევაში, წევრებს, რომლებიც IMF-ის ხმის მიცემის უფლებამოსილებაზე 70%-ს ფლობენ, „გონივრული პერიოდის“ შემდგომ, რუსეთისთვის ხმის მიცემის შეჩერება შეუძლიათ. კიდევ ერთი „გონივრული პერიოდის“ შემდგომ კი, ხმების 85%-ით, ქვეყნისთვის წევრობაზე უარის თქმის იძულებაც შეეძლებათ. უფრო სიმბოლური, თუმცა მარტივი ნაბიჯი რუსი აღმასრულებელი დირექტორისთვის, ალექსეი მოჟინისთვის, საპატიო წოდების, IMF-ის აღმასრულებელი დეკანის სტატუსის ჩამორთმევა იქნება.
მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია (WTO)
ამერიკის შეერთებული შტატები ევროპელ მოკავშირეებთან ერთად რუსეთისთვის სავაჭრო სტატუსის ჩამორთმევის გზებს ეძებს, რაც მათ ქვეყნისთვის ბევრად მაღალი გლობალური ტარიფის დაწესების შესაძლებლობას შექმნის.
აშშ-ის კანონმდებლობის თანახმად, რუსეთის სავაჭრო სტატუსის შეჩერება კონგრესის აქტს გულისხმობს. თუმცა ბიუჯეტის კანონპროექტი და კანონმდებლობა რუსული ენერგიის იმპორტის აკრძალვის შესახებ, გამორიცხავდა რუსეთთან მუდმივი სავაჭრო ურთიერთობის დებულების გაუქმებას. ამის ნაცვლად, კანონმდებლობა რუსეთის WTO-ის წევრობის გადახედვის საშუალებას ტოვებს.
რუსეთის გაძევება, რომელიც WTO-ს 2012 წელს, 19-წლიანი მოლაპარაკებების შემდგომ შეუერთდა, საკმაოდ რთული იქნება. პროცესის ჩამოყალიბებისთვის WTO-ს უმრავლესობის 2/3 სჭირდება, რუსეთის გასაძევებლად კი – სამი მეოთხედი. თუმცა, როგორც წესი, გადაწყვეტილების მიღება, 164 წევრ ქვეყანას შორის კონსენსუსის საფუძველზე ხდება. კიდევ ერთი კარგი გამოსავალი, რუსეთის მოკავშირე ბელარუსისთვის ორგანიზაციაში გაწევრებაზე უარის თქმა იქნება.
WORLD BANK GROUP
მსოფლიო ბანკმა გასულ კვირას რუსეთსა და ბელარუსში თავისი ყველა პროგრამის მუშაობა შეწყვიტა. აღნიშნული ნაბიჯით, ბელარუსში დაახლოებით $511-მილიონიანი ღირებულების პროექტებისთვის თანხის გაცემა შეჩერდება.
მსოფლიო ბანკის ბოლო სესხი კი რუსეთს 2013 წელს, ყირიმის ანექსიამდე დაუმტკიცდა. თუმცა კრედიტორმა 2021 წლის დეკემბერში, მეტეოროლოგიური პროექტებისთვის $3.6 მილიონი გადაიხადა. თუ რუსეთი ორგანიზაციის ხელშეკრულების პუნქტებს ვერ შეასრულებს, აქციონერთა უმრავლესობას მისთვის წევრობის უფლების შეჩერება შეუძლია. WORLD BANK GROUP-ს რუსეთი და უკრაინა 1992 წელს შეუერთდნენ.
EBRD
ევროპის რეკონსტრუქციისა და განვითარების ბანკმა (EBRD), რომელიც 1991 წელს, აღმოსავლეთ ევროპის ყოფილი კომუნისტური ქვეყნების მხარდასაჭერად შეიქმნა, 1-ელ მარტს საბჭოს წევრების უმრავლესობით რუსეთისა და ბელარუსისთვის, განუსაზღვრელი დროით, წევრობა შეაჩერა.
EBRD-ის მმართველებს 30 დღე აქვთ წინადადებაზე კენჭისყრისთვის, რომლის დამტკიცებას ხმათა ორი მესამედი სჭირდება. ორგანიზაციამ რუსეთში ინვესტიციები ყირიმის ანექსიის შემდგომაც შეწყვიტა, ხოლო ბელარუსში, 2020 წლის სადავო არჩევნების შემდგომ, ახალ ინვესტიციებზე მორატორიუმი დააწესა.
დატოვე კომენტარი
